Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

ΚΠΕ ΜΕΛΙΤΗΣ 23-2-09

TO WHOM IT MAY CONCERN

Αγαπητοί συνάδελφοι,
δεν είναι καθόλου ευχάριστο να καλείσαι να απολογηθείς χωρίς να καταλαβαίνεις γιατί βρίσκεσαι σε αντιπαράθεση με κάποιον και δεν έχω σκοπό να το κάνω. Nιώθω όμως την ανάγκη να καταθέσω ορισμένες σκέψεις με αφορμή τους προβληματισμούς της Ελίνας Βέργου (e-mail που εστάλη στις 18/2/09 από το ΚΠΕ Αν. Ολύμπου/ Ε.Βέργου) σχετικά με τον ρόλο του ανθρώπου και της εκπαίδευσης στη σύγχρονη κλιματική αλλαγή.

Κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικών συναντήσεων είναι χρήσιμο για όλους μας να τίθενται ερωτήματα με στόχο αφενός την ανταλλαγή απόψεων για γόνιμο διάλογο, αφετέρου δε να κάνουμε επιτέλους την αυτοκριτική μας.

Θα πρέπει στις συζητήσεις μας για τα παραπάνω ζητήματα να έχουμε στο νου μας ορισμένες νέες προκλήσεις, που δημιουργούν ένα μεταμοντέρνο πλαίσιο με χαρακτηριστικά όπως: πλουραλισμός, αβεβαιότητα, αμφιβολία, πολυπλοκότητα κ.ο.κ Μπορεί να μας ξενίζουν όλα αυτά, να μην νιώθουμε ασφαλείς, αλλά θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι η απολυτότητα έχει καταργηθεί.
Στο ερώτημα, αν το κλίμα της γης αλλάζει από τις δραστηριότητες του ανθρώπου, αφήνουμε τους ειδικούς επιστήμονες να απαντήσουν ή καλύτερα να υποθέσουν (βάσει στοιχείων - πολλές φορές αντικρουόμενων). Η απάντηση βέβαια δεν είναι εύκολη, γιατί δεν μπορεί να υπάρξει εύκολα απόδειξη. Παρόλα αυτά όμως οι ενδείξεις είναι πολλές και οι έρευνες ξεπερνούν τις 3.000 (τουλάχιστον μέχρι το 2-2-07) που υποστηρίζουν ότι κάτι συμβαίνει εξαιτίας των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ (IPCC) το ποσοστό επιστημονικής βεβαιότητας αγγίζει 90%. Βέβαια, αν αποδεχθούμε κάτι τέτοιο τότε η ευδαιμονία μας απειλείται, αφού η ατομική συμβολή μας μέσα από την καθημερινότητα είναι μάλλον ενοχλητική… Θα πει κάποιος, ότι το ποσοστό εκπομπών CO2 που αντιστοιχεί στην ατομική ευθύνη, είναι μικρότερο σε σχέση με άλλες δραστηριότητες, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι και η παραγωγή ενέργειας και ο τομέας μεταφορών εμάς τους ίδιους αφορά: την ενδυμασία, τις τροφές, τη μετακίνηση κ.ο.κ.
Βέβαια, μην ξεχνάμε ότι περιβαλλοντική εκπαίδευση ουσιαστικά κάνουμε για να αλλάξουμε συμπεριφορές, άρα πιστεύουμε ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι αυτές που δημιουργούν προβλήματα στο περιβάλλον ή αν θέλετε καλύτερα το ότι εμείς οι άνθρωποι έχουμε ξεχωρίσει τους εαυτούς μας από το περιβάλλον (και αυτό ίσως να είναι η αιτία του κακού). Μόνοι μας ως είδος δεν μπορούμε να επιβιώσουμε και γι΄ αυτό το λόγο - αν θέλετε μπορείτε να το δείτε και συμφεροντολογικά (;), θα πρέπει να υιοθετήσουμε ένα βιοκεντρικό προσανατολισμό σε όλες τις ενέργειές μας, στα προγράμματά μας κ.λπ. Στην ουσία να υιοθετήσουμε μια νέα ηθική, με αξίες βιοκεντρικού χαρακτήρα.

Εμάς όμως τους εκπαιδευτικούς (πάρτε το από επαγγελματική άποψη) μας απασχολεί πρωτίστως, ο ρόλος της εκπαίδευσης σε σχέση με την κλιματική αλλαγή.
Αρχικά, θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν υπάρχει ανάγκη εκπαίδευσης των μαθητών για την κλιματική αλλαγή και αν ναι, ποια προσέγγιση θα είναι η καταλληλότερη;
Μήπως θα πρέπει πρώτα εμείς οι εκπαιδευτικοί να εκπαιδευτούμε σχετικά με την κλιματική αλλαγή, τόσο στο γνωστικό τομέα (αιτίες, φαινόμενα κ.λπ.) όσο και στο συναισθηματικό, αφού το όλο θέμα εμπεριέχει σενάρια καταστροφολογίας (και η αλήθεια είναι ότι δύσκολα μπορεί κανείς να αποφύγει ακραίες καταστάσεις).

Αναφορικά με το ερώτημα, αν τα παιδιά θα πρέπει να εμπλακούν σε εκπαιδευτικές διαδικασίες, σχετικά με την κλιματική αλλαγή θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τα παρακάτω:

Τα παιδιά έτσι και αλλιώς δέχονται πληροφορίες από τα ΜΜΕ για την κλιματική αλλαγή – ως παγκόσμιο φαινόμενο, τις περισσότερες φορές άκριτα και αποσπασματικά, με αποτέλεσμα να δημιουργείται σύγχυση, παρανοήσεις και πανικός
Τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να προστατεύονται, άρα θα πρέπει ενημερώνονται για κάθε απειλή
Τα παιδιά συμβάλλουν ως καταλύτες στην κοινωνική αλλαγή
Τα παιδιά είναι σε θέση να εκφράζουν τις απόψεις τους για διάφορα γενικά ή κοινωνικά προβλήματα, ως εκ τούτου μπορούν να είναι συνοδοιπόροι μας στην κατανόηση των φαινομένων ή σημαδιών της φύσης, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, αλλά και στην υιοθέτηση δράσεων για την αναχαίτιση της

Αυτό που θα πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα είναι η προσέγγιση του όλου ζητήματος, δηλαδή το πώς θα καταφέρουμε εμείς οι εκπαιδευτικοί, να είμαστε αφενός ρεαλιστές και αφετέρου να αποφεύγουμε τις κορώνες καταστροφολογίας και της εσχατολογίας. Η καταστροφολογία του τύπου ότι βρισκόμαστε σε μια φάση του 3ου Παγκοσμίου Πολέμου, μάλλον είναι δύσκολο να μας παρακινήσει εμάς και τους μαθητές μας προς μια τροποποίηση της καθημερινής συμπεριφοράς και αν γίνει κάτι τέτοιο τότε έχουμε χάσει την ελπίδα και τον ρόλο μας ως εκπαιδευτικοί.

Σε καμιά περίπτωση δε θα πρέπει να φτάσουμε σε σημείο όπου η άκρατη καταστροφολογία θα αντικαταστήσει την παιδαγωγική, ενώ παράλληλα θα δημιουργείται και ένα «σύνδρομο» ενοχών στα παιδιά. Αλίμονο, αν η εκπαίδευση στηριχθεί στο φόβο και σε εκβιαστικές λογικές (ήδη αρκετά μηνύματα τέτοιου είδους δέχονται τα παιδιά καθημερινά από τα ΜΜΕ), τότε δε θα υπάρχει λόγος να υφίσταται εκπαίδευση.

Χρειαζόμαστε κάτι πολύ δραστικό στο χώρο της εκπαίδευσης που θα αλλάξει βαθύτερα την συμπεριφορά μας. Το πώς θα γίνει αυτό είναι μια άλλη κουβέντα και σε αυτόν τον τομέα θα πρέπει να εστιάσουμε εμείς οι εκπαιδευτικοί.

Πρόθεσή μας, ως ΚΠΕ Μελίτης είναι η μεταφορά τέτοιων ερωτημάτων – συζητήσεων στο blog της ιστοσελίδας του ΚΠΕ Μελίτης, πολύ σύντομα.

Ιδιαίτερες απαντήσεις σχετικά με τους προβληματισμούς της Ελίνας Βέργου
θα βρει ο καθένας στην ιστοσελίδα του ΚΠΕ Μελίτης, στην οποία έχουν αναρτηθεί οι εισηγήσεις από το σεμινάριο Κλιματική αλλαγή και εκπαίδευση (6-7-8 Φεβρουαρίου 09) και όχι μόνο (www.kpemelitis.gr).

Για να παράξουμε γόνιμο διάλογο, σκόπιμο θα ήταν να συμπεριφερόμαστε κόσμια στα λεγόμενα/γραφόμενά μας, με επιχειρήματα λογικά και γιατί όχι, μέσα από την καρδιά μας και όχι απλά για να προκαλέσουμε εντυπώσεις. Δεν χρειάζεται να αφήσουμε τον υπέρμετρο ενθουσιασμό, την υστερία και τον πανικό να οδηγούν τις σκέψεις και τις ενέργειές μας…. ειλικρινά είναι πολύ επικίνδυνο.

Όσον αφορά τις επικρίσεις που δεχθήκαμε σχετικά με τη στάση μας στο σεμινάριο να διευκρινίσουμε ότι αυτή υπαγορεύτηκε από την αβεβαιότητα της επιστημονικής κοινότητας σχετικά με το θέμα και από το ρόλο μας ως οικοδεσπότες.


Φιλικά
Γιάννης Δαϊκόπουλος

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δήμου Μελίτης

ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ

• Ιδρύθηκε το 2003 και στελεχώθηκε τον Ιανουάριο του 2004.
• Χρηματοδοτείται από το ΥΠΕΠΘ, το Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης και από το Δήμο Μελίτης.
• Στεγάζεται στο Δ.Δ.Βεύης
• Μεταξύ άλλων , το κέντρο μπορεί να δέχεται σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε ποσοστό 70% από τους νομούς εμβέλειας και από την υπόλοιπη Ελλαδα.Επίσης , οργανώνει σεμινάρια-ημερίδες, με θέματα γύρω από το περιβάλλον ( τοπικά,εθνικά και διεθνη).
• Η παιδαγωγική ομάδα αποτελείται από εκπαιδευτικούς Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.